Krzemień bałtycki

Krzemień bałtycki

Brak jest danych mineralogicznych o krzemieniach bałtyckich. Ich obecność odnotowują archeolodzy w wyrobach krzemiennych. Nie prowadzono dotąd szczegółowych badań wyjaśniających pochodzenie krzemieni bałtyckich. Istnieją rozbieżności dotyczące klasyfikacji tego krzemienia. Bogdan Balcer (1983) wyróżnił następujące odmiany krzemienia bałtyckiego:
• krzemień kredowy północno-zachodni, tzw. rugijski (nazwa pochodzi od wyspy Rugia w Niemczech, gdzie znajdują się jego naturalne wychodnie),
• krzemień kredowy północno-wschodni, występujący na północ od Wyżyny Lubelskiej i na wschód od Wisły, w krach kredowych (będących fragmentami ławic skał węglanowych oderwanych od podłoża i przetransportowanych przez lodowiec),
• krzemień bałtycki odmiany A w postaci dużych okruchów, często o niebieskoszarym zabarwieniu,
• krzemień bałtycki odmiany B (krzemień pomorski) z Pomorza Środkowego i Wschodniego w postaci drobnych otoczaków, tzw. „jaskółczych chlebków”,
• krzemień śląsko-morawski i nadwarciański, występujący w morenach południowo-zachodniej i północno-zachodniej Polski,
• pospolity krzemień narzutowy bałtycki występujący na całym Niżu Polski w postaci drobnych okruchów.
Wstępną geologiczną klasyfikację krzemieni występujących na Pomorzu przedstawił Leszek Jurys (2006). Autor krytycznie odniósł się do podziału Bogdana Balcera, kwestionując, m.in. brak różnic między krzemieniem narzutowym bałtyckim i krzemieniem bałtyckim odmiany B oraz nieprecyzyjnym określeniem odmiany A zarówno pod względem cech petrograficznych jak i lokalizacyjnych. Krzemienie bałtyckie nie były surowcem najwyższej jakości ze względu na ich podatność na procesy wietrzenia od czasu zlodowaceń.

Krzemień bałtycki (krzemień pomorski) z Pomorza Środkowego i Wschodniego w postaci drobnych otoczaków, tzw. „jaskółczych chlebków”

Krzemień bałtycki, tzw. „jaskółczy chlebek”. Lokalizacja: Gdynia (plaża Redłowska), 17.12.2019, kolekcja: Aleksandra Maria Budnik (https://www.facebook.com/aleksandra.kac.7)


Krzemień bałtycki rugijski w klifie kredowym (Rugia - Kap Arkona, Niemcy). Galeria zdjęć

Teksty na temat krzemieni pochodzą z artykułu: Paweł Król, Zdzisław M. Migaszewski Rodzaje, występowanie i geneza krzemieni. Zarys Problematyki. [w]: "Historia krzemienia", Muzeum Narodowe w Kielcach, Kielce 2009. Serdeczne podziękowania dla prof. dr hab, Zdzisława Migaszewskiego, prof. dr hab. Agnieszki Gałuszki z Instytutu Chemii UJK w Kielcach, Artura Jedynaka i Kamila Kaptura z Krzemionek, Jana Chałupczaka z Sandomierza i Arkadiusza Giemzy z Miedzianki